Huidproblemen door Diabetes Devices: Tips voor Preventie en Behandeling

Nov 07, 2023

Huidproblemen zijn een veelvoorkomend bijverschijnsel voor mensen die sensoren en insulinepompen gebruiken. Tijdens het ISPAD (International Society for Pediatric and Adolescent Diabetes) congres van 2023 werden de eerste resultaten gedeeld van de SKIN-PEDIC studie, die trachtte deze problemen in kaart te brengen. De bevindingen benadrukken het belang van bewustwording en proactieve zorg om huidreacties te voorkomen en behandelen.

In deze blogpost zullen we de resultaten van de SKIN PEDIC studie overlopen,

samen met de tips die werden gegeven om deze huidproblemen te voorkomen en behandelen.

“It's really important when you use diabetes devices, that you are aware that you can get skin reactions, and that many actually do have certain skin problems. We as healthcare professionals need to be aware of it, and look at the skin, and also try to help them in order to intervene in the early phases of the reactions. You can prevent some of the reactions by good skin care, mainly the wounds and the skin injury. For the eczema reaction you need to often use patches underneath.” - dr Anna Korsgaard, endocrinoloog Steno Diabetes Center, Denmark, ISPAD2023

1. SKIN-PEDIC studie

De SKIN-PEDIC studie werd uitgevoerd in 20 diabetescentra wereldwijd, waar kinderen en adolescenten onder de 18 jaar werden ondervraagd over hun ervaringen met diabetes devices.

De huidproblemen werden onderverdeeld in 4 categoriën, namelijk:

huidletsels (wondjes en littekens)
eczema (contact dermatitis)
infectie
lipodystrofie (lipohypertrofie of lipoatrofie)

De resultaten werden gepresenteerd door dr. Korsgaard (Steno Diabetes Center, Denemarken) op ISPAD2023, een publicatie volgt nog:

	Pompgebruikers (n=1146)	Sensorgebruikers (n=1166)
Oude littekens	33%	17%
Eczema (contact dermatitis)	8%	9%
Wondjes	6%	3%
Infectie	2%	1%
Lipohypertrofie	12%	1%
Lipoatrofie	3%	0%

Naast deze 4 categorieën van huidproblemen, is de meest voorkomende klacht van mensen jeuk.

Dit komt voor bij 23% tot 77% van de mensen die een insulinepomp of sensor dragen.
Jeuk kan leiden tot een verminderde concentratie op school, slaapproblemen, en het device dat loskomt door het krabben.
Door het krabben gaat de huidbarrière ook achteruit, en heb je terug meer kans op huidproblemen.

Als zorgverlener is het dus belangrijk om je bewust te zijn van de hoge prevalentie van huidproblemen bij sensor en pompgebruik, en dit ook actief te bevragen.

De problemen treden meestal op 4-10 maanden na het starten van het device, en de voornaamste klachten zijn jeuk, pijn en roodheid.

Bovendien is het essentieel om de huid na te kijken op lipodystrofie, aangezien dit nog steeds voorkomt bij meer dan 10% van de pompgebruikers.

Door tijdig te reageren, kunnen grotere problemen voorkomen worden.

2. "Skin Care Program" om huidproblemen te voorkomen

Dr Korsgaard besprak ook hun Skin Care Program, dat gratis kan gedownload worden via deze link.

Hierin vind je de volgende tips om problemen te voorkomen:

Goede huidverzorging:

Gebruik ongeparfumeerde huidproducten en zeep
Gebruik dagelijks een vetrijke crème op de zogenaamde "pauzeplaatsen", dit zijn de infusieplaatsen waar je op dat moment geen device draagt (in dit Deense huidprogramma wordt verwezen naar Decubal Lipid Lotion 70%, doch in de apotheek kan je ook naar een soortgelijke crème vragen)

Voorzichtig aanbrengen en verwijderen van het device

Vermijd alcoholdoekjes, maar maak de huid proper met water en zeep
Maak eerst de zijkanten van de pleister los vooraleer het device traag te verwijderen onder een lage hoek ("low and slow")
Gebruik een oplosmiddel om lijmresten te verwijderen (hier kan je ook naar vragen bij de apotheek)

Overweeg een overpleister bij het loskomen
Overweeg alternatieve barrières bij geirriteerde of droge huid:

Vloeibare barrière die moet drogen voor de plaatsing van het device (vb barrière crème of barrière spray)
Dunne onderpleister (bijvoorbeeld IV3000, Leukomed, Fixomull of Tegaderm)
Dikkere onderpleister (bijvoorbeeld Duoderm of Compeed)

Met dit Skin Care Program heeft Dr. Korsgaard kunnen aantonen dat het aantal huidproblemen bij kinderen en adolescenten na 1 jaar verminderd van 47% naar 34% (Korsgaard et al. Diabetes Care 2023).

Vooral het aantal wondjes kon significant worden verminderd.
Voor eczeem en jeuk was er weinig effect, en is nog verder onderzoek nodig.

3. Tips om huidproblemen te behandelen

Als er eenmaal huidproblemen zijn, werden ook enkele behandelingstips gegeven:

Laat het huidprobleem genezen door het device op een andere plaats te plaatsen.
Gebruik zo nodig tijdelijk cortisonezalf. Kies voor een preparaat met een zwakke corticoide werking en beperk het gebruik tot 4 weken om secundaire huidatrofie te voorkomen.

Om nieuwe huidproblemen te voorkomen, kan je hetvolgende proberen:

Gebruik een barrièrecrème of spray.
Gebruik een onderpleister. Hierboven zie je enkele voorbeelden van hoe de onderpleisters op maat van de Libre en Dexcom sensor kunnen worden geknipt.
Je kan ook cortisone neusspray gebruiken ter hoogte van de insertieplaats voor de plaatsing. Er werd echter opgemerkt dat het lokaal gebruik van cortisone spray onder de sensor nog niet is onderzocht op veiligheid, en theoretisch gezien is het niet uitgesloten dat dit op de lange termijn zou kunnen leiden tot huidatrofie.

In de SKIN PEDIC studie werd ook gevraagd naar de methoden die gebruikt werden om huidproblemen te behandelen:

	Pompgebruikers (n=1146)	Sensorgebruikers (n=1166)
Barrière spray/crème	11.9%	10.0%
Overpleisters	5.6%	6.4%
Onderpleisters	2.2%	2.6%
Cortisone neusspray	1.4%	1.4%

Alhoewel onderpleisters hier worden voorgesteld als een goede oplossing om minder irritatie te ervaren, worden ze op dit moment relatief weinig gebruikt.

Wat betreft lipohypertrofie werd het belang van educatie over verminderde insulineopname op die plaats benadrukt, zelfs al is het vaak minder pijnlijk om het infusieset in die zone te plaatsen.

Als je meer informatie wilt over recent onderzoek naar lipohypertrofie, kun je ook terecht bij de gratis webinar van de Diabetes Technology Society.
Sommige mensen maken ook gebruik van echografie om lipodystrofie te identificeren of om geschikte infusieplaatsen met voldoende subcutaan vetweefsel aan te duiden.
Soms wordt ook gelokaliseerde hyperechogeniciteit waargenomen op de infusieplaats (Sorensen et al., DTT 2023), maar de betekenis hiervan is nog niet volledig begrepen.

Wat betreft lipoatrofie is er onderzoek dat suggereert dat het mogelijk interessanter is om over te schakelen naar een andere insulinevariant (Kordonouri et al., Pediatric Diabetes 2020).

4. Personen met een verhoogd risico herkennen

Dr. Thomas Rustemeyer, een dermatoloog uit Rotterdam, toonde op ISPAD2023 hoe je mensen met een verhoogd risico op huidproblemen kan herkennen.

Kinderen hebben van nature al een gevoeligere huid.
Mensen met een voorgeschiedenis van contact dermatitis zijn ook gevoeliger voor herhaling van deze aandoening.
En mensen met atopische dermatitis hebben maar liefst 30 keer meer kans op huidproblemen bij het gebruik van diabetes devices.

Mensen met atopische dermatitis kan je blijkbaar heel makkelijk identificeren:

Je kan vragen of ze wol verdragen op de blote huid (indien dit onconfortabel aanvoelt, kan dit wijzen op atopische dermatitis)
Of je kan kijken naar hun handpalmen (vele kleine lijntjes op de handpalmen zijn kenmerkend voor atopische dermatitis)

5. Contactallergie uitsluiten

Het onderscheid tussen contactirritatie en contactallergie kan moeilijk zijn.

Dr. Rustemeyer raadde daarom aan om bij het ontstaan van een eczemateuze reactie, allergietesten uit te voeren en zo mogelijk het allergeen te vermijden.

Belangrijke allergenen zijn onder andere

de lijmen van de devices (epoxy resins, methylacrylate, colophony),
bewaarmiddelen,
antioxidanten,
siliconen
en metalen.

Er worden daarbij continu nieuwe lijmen ontwikkeld, waardoor er ook continu nieuwe allergenen worden ontdekt.

Er was dan ook een duidelijke oproep aan de fabrikanten om meer duidelijkheid te verschaffen over de producten die gebruikt worden in hun devices,

om beter te kunnen begrijpen wat deze reacties uitlokt.

Doordat meer en meer mensen sensoren en pompen gebruiken, wordt verwacht dat er meer huidproblemen zullen voorkomen.

Dr Korsgaard eindigde heel mooi met de quote dat "elke persoon met diabetes in staat zou moeten zijn om diabetes devices te gebruiken zonder huidproblemen."

Wij waren alvast geïnspireerd dat veel mensen hier ondertussen ook actief onderzoek naar doen.